Nederland
Van vazalstaat tot soevereine natie
Rondom de mondingen van Schelde, Maas en Rijn ontstond millennia geleden aan de kust van de Noordzee stukjes grond als vlak land. In deze lage landen tussen en boven de rivieren hadden zich keltische en germaanse stammen als Bataven, Kaninefaten, Tubanten en Friezen gevestigd. Vanaf de eerste helft van de eeuw voor onze jaartelling regeerde Rome tot in de vijfde eeuw in de lage landen. In zijn werk De Bello Gallico maakte de romeinse keizer Julius Ceasar nog even gewag van de Belgae bewoners van Gallia Belgica als een van zijn verovering in het noorden. Daarna neemt men aan dat deze stammen assimileerden in de germaanse volken en er zich in dit gebied een neder-duits germaanse taal ontwikkelde die uiteindelijk het (oud-)Nederlands werd.
Tot in de twaalfde eeuw waren er in de lage landen echter geen politieke grenzen aan te geven en was het eigenlijk ook bijna meer water dan droog land. Tenslotte werden deze lage landen door verhuwelijking en versterving van de adel in Europa in de zestiende eeuw een Spaans koninkrijksdeel. Want de door het Habsburgse Imperium in 1548 veroverde provinciën in de lage landen werden officiëel een aparte, quasi autonome regio die inmiddels eveneens als de Nederlanden werden aangeduid. Maar in 1555 trad Karel V als keizer van deze Europese grootmacht af en o.a. Spanje en de Lage Landen gaf hij als erfdeel aan zijn zoon Philips II die regeerde vanuit het Spaanse Madrid. Zo werd het land een Spaanse vazalstaat. In beginsel kwam de vaderlandse adel, de bestuurlijke macht onder een Spaanse landvoogdes, daartegen niet in opstand. Dit blijkt uit de woorden van de door Spanje in de ban gedane - oproerkraaier - Willem van Oranje, Willem de Zwijger en de vader des vaderlands, in het volkslied dat hij 'de koning van Hispanje altijd heeft geëerd'. De adel in de Lage Landen wilde alleen meer respect voor het land in de vorm van vrijheden op diverse terreinen en dat nu werd door Spanje veronachtzaamd en gezien als opstand .
Maar het waren roerige tijden, zowel in Duitsland, in de Zuidelijke Nederlanden, als in Spanje. De Spaanse koning Philips II had in de tweede helft van de zestiende eeuw een afgezant naar de zuidelijke lage landen gestuurd om de orde te herstellen, de beruchte hertog van Alva. Deze trad zo hard op dat zelfs de aan Spanje getrouwe steden zich tegen hem keerden en de anti-Spaanse stemming alleen maar toenam en een revolutie ontketende die in 1581 een historisch hoogtepunt bereikte toen de Noord-Nederlandse provinciën het Placcaet van Verlatinghe tekenden waarin Philips II werd afgezworen. Dit vormde tevens de aanzet tot de geboorte van de Republiek der Verenigde Nederlanden in 1588 toen de Staten Generaal en Maurits van Oranje er maar van afzagen een koning te benoemen. Dit politieke solo-optreden van de Nederlanden vormde een in de geschiedenis tot nog toe ongekende en uniek drieste daad. Ten slotte zou de Spaanse koning later hebben verzucht dat deze man [Alva] hem de Nederlanden hadden gekost. In het begin van de volgende zeventiende Gouden Eeuw duurde de oorlog tegen Spanje voort, maar de Zeven Provinciën of Holland werden intussen de economische wereldmacht en kwamen zelfs in het bezit van koloniën in de Oost en in de West. De natie heeft daardoor ook op zee zelfs flinke oorlogen moeten voeren met Spanje en het opkomende Engeland.
Intussen was de macht van Spanje verzwakt en Frankrijk en Duitsland hadden genoeg aan eigen interne problemen. Mede door gebeurtenissen elders zag men zich genoodzaakt de rust in Europa te herstellen en dat bood de nu meer dan zelfbewuste Lage Landen een kans.
Want er kwam een grote doorbraak in 1648 met de Vrede van Münster aan het einde van de z.g. 80-jarige oorlog en de Duitse 30-jarige oorlog. Daar kwam toen in Duitsland half Europa aan tafel en de ondertekening van deze Vrede door alle deelnemers betekende een welhaast definitieve beslissing over het aanzicht van de kaart van Europa. De ontstane - door o.a. de Spaanse invoering van de tiende penning in opstand gekomen - Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden kwam hier triomfantelijk op de kaart te staan. Via deze Vrede erkende, naast reeds geruime tijd de overige Europese staten, ook Spanjes Philips IV na tachtig jaar rebellie de Republiek als een zelfstandige soevereine staat, maar de Zuidelijke Nederlanden bleven nog Spaans staatsdeel. Feit blijft dat het kleine noordelijke landje zich had kunnen onttrekken aan de politieke, militaire en economische invloed van de groten als Spanje, Duitsland en Engeland en werd het met zijn koloniën erkend als een zichzelf besturende onafhankelijke soevereine - en bewapende - mogendheid.
Het ging daarna echter niet allemaal zo maar. Aan het einde van de achttiende eeuw bracht de Franse generaal Napoleon de onrust terug in Europa en de Nederlanden werden als staatkundig efficiënter werkende Bataafse Republiek (1795–1806) een Franse vazalstaat. In 1806 werd er zelfs een Franse koning in de Lage Landen aangesteld. Maar ook aan deze periode van overheersing kwam een eind middels het Congres van Wenen in 1815 dat een noodzakelijke staatkundige herordening van Europa tot stand bracht, daar de Franse Revolutie in dit werelddeel op welhaast ieder terrein nogal wat veranderingen had veroorzaakt. Hier werd door de geallieerden opnieuw een hertekening van de kaart van Europa bewerkstelligd die om strategische en emotionele redenen mede voorzag in de oprichting van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden met de Oranjes als vorstenhuis. Willem I begon te regeren. Tevens werden de Nederlanden uitgebreid met de Zuidelijke Nederlanden, dat ook Luxemburg omvatte.
In 1830 tenslotte scheidde België zich na de septemberrevolutie als monarchie van de Nederlanden af en Luxemburg verdwijnt in 1839 via een verdrag opgesteld door de grote mogendheden - met name Engeland - als groothertogdom uit het Belgisch zicht, maar door een personele unie blijft de Nederlandse koning er staatshoofd. Nederland blijft over als koninkrijk zoals het nu nog is en wordt bestuurd door een parlementaire monarchie via een in 1848 opgestelde grondwet. Na nog Willem II en III als koningen in de negentiende eeuw komt in 1890 koningin Wilhelmina op de troon. Luxemburg krijgt nu een nieuwe manlijke erfgenaam als staatshoofd en de personele unie eindigt. Wilhelmina maakte in de twintigste eeuw de eerste wereldoorlog mee in 1914, waarbij Nederland neutraal bleef, maar moest in 1940 door de tweede wereldoorlog naar het buitenland vluchten. Nederland werd door Duitsland onder de voet gelopen. Na de bevrijding door de Amerikanen en Canadezen in 1945 kwam er weer rust in Europa. Wilhelmina keerde in Nederland terug en werd later opgevolgd door respectievelijk Juliana en Beatrix. In 1949 werd vooral onder druk van de Amerikaanse anti-kolonialistische politiek Oost-Indië overgegeven en ontstond Indonesië, en in 1975 werd het West-Indische kolonie Suriname een zelfstandige staat. De lage landen bleven een koninkrijk.
Tot op deze dag in de eenentwintigste eeuw heeft Nederland zich op miraculeuze wijze kunnen handhaven als kleine soevereine natie in een grote wereld.
Een fijne dag verder.
